Υστέρημα και περίσσευμα

 

          υστέρημα, (το, ουσ.) : 

          αυτό που λείπει για να συμπληρωθεί το κανονικό ή αναγκαίο. 

          ANT περίσσευμα*

Αυτό που λείπει από κάποιον για να καλύψει τα αναγκαία, είναι συχνά εκείνο ακριβώς που περισσεύει από κάπου αλλού. Το υστέρημα και το περίσσευμα δεν είναι άλλο από τα προϊόντα μιας διαταραγμένης ισορροπίας, που η αποκατάστασή της θα σήμαινε την επίτευξη του αρκετού για όλους, στη βάση του δικαίου. Η θεραπεία της αδικίας υπήρξε πάντα επιδίωξη του ανθρώπινου πολιτισμού, τόσο βασική όσο και ανεκπλήρωτη ως σήμερα. Παραμένει, ωστόσο, το μέτρο με το οποίο κρίνουμε την πρόοδο μιας κοινωνίας, την ποιότητα ενός ανθρώπου, την αμοιβαιότητα των μεταξύ μας σχέσεων.

Το μέτρο αυτό -η συνειδητοποίηση και η προσπάθεια αποκατάστασης της αδικίας- είναι που καθορίζει κάθε πράξη αλληλεγγύης, όσο μικρή ή μεγάλη κι αν μοιάζει. Σε αντίθεση με τη φιλανθρωπία, η αλληλεγγύη είναι αμφίδρομη -ή καλύτερα: κυκλική. Οι αλληλέγγυες δράσεις δεν είναι γραμμικές, καθώς εκείνο που ξεκινά ως πάρε-δώσε μεταβάλλεται σταδιακά σε μια διαρκή ανακύκλωση όχι μόνο αγαθών και υπηρεσιών, αλλά και κοινωνικής συνείδησης.

Κοιτάξτε για παράδειγμα τι έγινε στην αγορά μας την Κυριακή: οι παραγωγοί πούλησαν προϊόντα  απευθείας στους καταναλωτές απαλλαγμένοι αμφότεροι από το κόστος της μεταπώλησης. Αυτό ήταν ένα πρώτο επίπεδο, γραμμικής μεν, πιο δίκαιης δε συναλλαγής. Το μέτρο της αλληλεγγύης, όμως, μετέτρεψε τη συναλλαγή σε μια κυκλική διαδικασία: οι παραγωγοί δεν πούλησαν μόνο τα προϊόντα τους, αλλά διέθεσαν και μέρος αυτών (λάδι, όσπρια, μέλι) στις Ομπρέλες, προκειμένου να παραδοθούν σε οικογένειες που αντιμετωπίζουν βασικά προβλήματα διαβίωσης. Παράλληλα, πολλοί από τους καταναλωτές φρόντισαν να αγοράσουν από τους παραγωγούς κάτι παραπάνω απ' ό,τι χρειάζονταν οι ίδιοι, για να το προσφέρουν σε όσους το έχουν πραγματικά ανάγκη. Από τα μέλη της πρωτοβουλίας που είχαν ήδη δεχτεί κάποια βοήθεια, αρκετοί βρέθηκαν στο παζάρι για να βοηθήσουν, ανταποδίδοντας την προσφορά. Ταυτόχρονα, γονείς και παιδιά πρόσφεραν εκτός από τρόφιμα, ρούχα και παιχνίδια για τα τα παιδιά που τα στερούνται. Τα παιδιά αυτά, είτε έδωσαν είτε πήραν, έχουν ήδη κερδίσει ένα σπουδαίο μάθημα: ότι δίνοντας το χέρι στον άλλον, μπορείς να περιμένεις ότι κι εκείνος θα απλώσει το δικό του και ότι με αυτόν τον τρόπο ο κύκλος της κοινωνικής ζωής προστατεύεται και δυναμώνει. Και για τα... μεγάλα παιδιά, ότι το περίσσευμα δεν μπορεί να νοείται ενοχικά ως δείγμα υπεραφθονίας ούτε το υστέρημα ως αποτέλεσμα αδυναμίας και ανικανότητας, αλλά ότι όλοι μοιραζόμαστε την ίδια ανισόρροπη και άδικη κοινωνική συνθήκη. Και ότι γι'αυτό, μπορούμε κάτι να κάνουμε.

*Λεξικό της κοινής νεοελληνικής Τριανταφυλλίδη